گزیده بیانات رهبر انقلاب درباره وظایف شهرداری‌ها

شهرداری به عنوان سازمانی که سروکارش با مردم است باید روح خدمتگزاری و اخلاص را بیشتر از جاهای دیگر داشته باشد. شهرداری در سه سطح با مردم در ارتباط هست. سطح اول خدمات به مردم، سطح دوم حفظ و توسعه فضای سبز و سوم در سطح فرهنگ. جدای از این سطوح شهرداری باید به سه مؤلفه در سازمان خود توجه لازم بکند. اول مبارزه با فساد در سیستم شهرداری و بافت مدیران شهری، دوم ارتقاء سطح علمی اداره شهر و سوم همکاری با سایر دستگاه‌ها. در متن زیر مجموعه‌ای از وظایف شهرداری‌ها در اختیار کاربران ارجمند قرار می‌گیرد. 

۱- شهرداری باید روح خدمتگزاری و اخلاص را بیشتر از جاهای دیگر داشته باشد
شما هنوز خیلی کار در پیش دارید. آنچه انجام شده، ارزشمند است؛ اما نسبت به آنچه باید انجام شود،کم است. همین مقداری که انجام داده‌اید هم حقیقتاً برای مردم و مسؤولانِ منصف جای شکرگزاری است. کارهای خوب و اقدامات مفیدی صورت گرفته است. انسان رایحه طیّبه احساس خدمت را استشمام می‌کند؛ می‌بیند که در مدیریّت خدمت به مردم، احساس اخلاص برای خدا وجود دارد. این چیز خیلی باارزشی است؛ بخصوص در شهرداری که با مردم سر و کار دارد. سازمانهایی که سروکارشان با مردم بیشتر است، باید روح خدمتگزاری و اخلاص را بیشتر از جاهای دیگر داشته باشند. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷‌
شهرداریها و شورای شهر که بعد از این انتخابات بر سرِ کار آمدند، باید جزو کسانی باشند که خدمت به مردم را سرلوحه کار خود قرار دهند. از این‌جا آغاز کنند. برنامه‌های زاید و منحرف کننده و حرفهای غیرمرتبط به کار را که عدّه‌ای به آنها مبتلا بودند و هستند، کنار بگذارند و فقط برای مردم کار کنند. ۱۳۸۲/۰۱/۰۱ مردم همواره در انتخابهای مختلف نشان داده‌اند به دنبال خدمت رسانی در پرتو شاخص‌های اصلی انقلاب و اسلام هستند و شورای اسلامی شهر تهران و مجموعه شهرداری باید با برادری و همکاری مبتنی بر منطق و قانون، برای خدمت رسانی بیش از پیش به مردم تلاش کنند. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳
باید با روحیه‌ای‌ بسیجی‌ یعنی‌ با «احساس‌ تکلیف‌، بدون‌ توقع‌، فداکارانه‌، بدون‌ خودنمایی‌ و برای‌ رضای‌ خدا» کار کرد و حتی‌ یک‌ روز را برای‌ خدمت‌ به‌ مردم‌ از دست‌ نداد. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹ در این راه ثابت‌قدم باشید و آن را ادامه دهید. شروع، چیز مبارکی است؛ اما کافی نیست. «انّ الّذین قالوا ربّنا اللَّه ثمّ استقاموا تتنزّل علیهم الملائکة». وقتی استقامت ورزیدید، در راهی پای فشردید و آن را استمرار دادید، ارزش آن مضاعف می‌شود. به شروعِ خوب اکتفا نکنید؛ بنا را بگذارید بر ادامه راه، همراه با دقّت و ملاحظه و مراعات همه شرایطی که برای ادامه این راه لازم است. بنابراین راه خدمت‌رسانی و اهتمام به آن را ادامه دهید. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷‌

۲- باید استفاده از روش‌های غیراخلاقی در برخورد با مردم حل شود
در مراجعات مردمی باید تسهیل و تسریع کار مردم، تکریم آنان و اعتماد سازی به عنوان چهار شاخص مهم مورد توجه جدی باشد. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳ سخت‌گیریهای‌ بی‌جا، معطل‌ کردن‌ و سر دوانیدن‌ مردم‌، و استفاده‌ از برخی‌ روشهای‌ غیراخلاقی‌ در قبال‌ مردم‌ از جمله‌ مشکلاتی‌ است‌ که‌ باید بموازات‌ مبارزه‌ قاطع‌ و پیگیر با فساد، حل‌ شود. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹ شهرداریها همواره در معرض افراد فرصت طلب و سودجو قرار دارند اما ارتباط با مردم و دسترسی آسان آنان به مدیران شهرداریها، موجب می شود زمینه بسیاری از فرصت طلبی ها از بین برود. ۱۳۸۶/۰۴/۰۴

۳- رسیدگی به مسئله گیاه و بوستان و درخت جزو مسائل اصلی کشور است
مسئله‌ی گیاه و بوستان و درخت و این چیزها جزو مسائل اصلی است؛ اینها را جزو  مسائل فرعی نباید به حساب آورد. درست است که در شمارش مسائل اساسی کشور، چشمها و نگاه‌ها به سمت اقتصاد، به سمت فرهنگ، به سمت مسائل پولی، به سمت مسائل سیاسی کشانده میشود - معمولاً اینجور است - لیکن اگر با دقت نگاه کنیم، مسائلی که مربوط به زیست انسانی است، بیشتر از آنها اهمیت دارد. سیاست برای چیست؟ اقتصاد برای چیست؟ خدمات گوناگون شهری و کشوری برای چیست؟ اصلاً پیشرفت کشور برای چیست؟ پیشرفت برای این است که انسانها زندگی سالم و مطلوبی داشته باشند. اگر محیط زیست تخریب شد، همه‌ی اینها باطل خواهد شد.اهمیت محیط زیست اینجاست. واقعاً اگر ما به مسئله‌ی آب، خاک، هوا و آن چیزهائی که منتهی میشود به این چیزها - مثل مراتع، مثل منابع طبیعی، مثل جنگلها، مثل وضع شهرسازی - نپردازیم، زندگی مردم شیرین نخواهد شد. صنعت و پیشرفت صنعتی و درآمدهای فزاینده‌ی کشور و افتخارات گوناگون علمی، متن زندگی و واقعیت زندگی را شیرین نمیکند؛ همه‌ی اینها باید مقدمه باشد برای اینکه مردم زندگی سالم و شیرین و مطلوب داشته باشند. از جمله‌ی چیزهائی که مساس مستقیم دارد، مسئله‌ی محیط زیست است، محیط زندگی انسانهاست، مسئله‌ی آب و هواست. آن وقت ریشه‌های آن، بنیانهای آن، که خاک است و جنگل است و درخت است و بقیه‌ی چیزها، اهمیت درجه‌ی یک پیدا میکند.
من خواهش میکنم مسئولینی که در بخشهای مختلف هستند، به این نکته توجه کنند که نگاه به مسئله‌ی آب و هوا، نگاه به مسئله‌ی غبار، نگاه به مسئله‌ی دود، نگاه به مسئله‌ی هوای سالم، نگاه به مسئله‌ی آب سالم، نگاه به محیط زیست سالم، نگاه به مسئله‌ی جنگلها، نگاه‌های اصلی است؛ اینها را در متن برنامه‌ها، در مجاری همه‌ی برنامه‌های زندگی بگنجانند. ۱۳۸۹/۱۲/۱۷

۴- باید جلوی تعرض به جنگل‌ها و مراتع گرفته شود
آن چیزی که من میخواهم تأکید کنم، هم به وزارت کشاورزی و منابع طبیعی، هم به محیط زیست، و هم به همه‌ی کسانی که دست‌اندرکار هستند، این است که مراقبت کنید این دائره‌ی غصب و تصرفِ نابجا و غلط توسعه پیدا نکند و جلویش گرفته شود. متصرفین را قطع ید کنید. هم خبرهای زیادی میرسد، هم انسان خودش مشاهده میکند - تا آنجائی که حالا انسان در رفت و آمدها، در سفرها فرصت پیدا میکند از نزدیک ببیند؛ یا کسانی که از نزدیک دیدند و مورد وثوقند، می‌آیند اطلاع میدهند - متأسفانه با تعرض به جنگلها و تعرض به مراتع، به کشور و به مردم کشور ظلم شده است. زمینهای مراتع را در جاهای مختلف، بخصوص در نزدیکی شهرهای بزرگ، مورد تعرض قرار دادند و ضایع کردند؛ جلوی این را باید بگیرید؛ والّا ما اینجا یک دانه درخت بکاریم، دو تا درخت بکاریم، یا مثلاً هزاران درخت در سطح کشور کاشته بشود، اما معادل آن، درختهائی که عمرهای طولانی دارند و میتوانند بمانند و میتوانند منشأ استفاده قرار بگیرند - و از جنگل چقدر استفاده‌های چوبی میشود کرد، در حالی که جنگل هم مطلقاً تکان نخورد و مورد نقص قرار نگیرد - از بین بروند؛ این کار به نتیجه نمیرسد. این کارِ خیلی سودآوری نیست که انسان از این طرف درست کند، از آن طرف چیزهای اصلی را از دست بدهد؛ این را خیلی باید مراقبت کنید. ۱۳۸۸/۱۲/۱۸
من گلایه‌ای که باید بکنم از مجموع مسئولینِ مسئله‌ی درخت و درختکاری و جنگل و این چیزها، این است که ما اینجا دانه دانه درخت میکاریم، اما صدها صدها و هزارها هزارها درخت در جاهائی که نباید قطع شود، بی‌جهت قطع میشود؛ این خیلی اشکال بزرگی است که وجود دارد. علاوه بر اینکه آبادی‌ها و سبزی‌های اطراف شهرهای بزرگ به غلط و به غصب در اختیار افرادی قرار گرفت که میخواستند از زمین سوء استفاده کنند و هنوز هم دارند میکنند، و سبزی تبدیل شد به سیمان و آهن و اینها - که این یک مصیبتی برای شهرهاست - مجموعه‌ی جنگلی کشور هم مورد تهدید جدی قرار داشت و قرار دارد؛ که باید جداً از آن جلوگیری شود. این، هم وظیفه‌ی دولت است، هم وظیفه‌ی مجلس است، هم وظیفه‌ی شهرداری‌هاست، هم وظیفه‌ی قوه‌ی قضائیه است؛ هر کدام به نحوی باید جلوی پیشرفت این حرکت غلطی را که امروز متأسفانه در کشور ما وجود دارد، بگیرند. ۱۳۹۱/۱۲/۱۵‌

۵- در مبارزه با فساد، از هیچ چیز نترسید ملاحظه تهدیدها و اخمها را نکنید
از هیچ چیز نترسید و به خدا توکّل کنید. بدانید که اگر برای خدا کار کردید، خدا به شما کمک خواهد کرد: «من کان للَّه کان اللَّه له»؛ هرکس برای خدا باشد، خدا برای اوست. قوانین و نوامیس طبیعت در خدمت او حرکت می‌کند و مثمر ثمر می‌شود. هر کس راه نیک را برای خدا انتخاب کند، خدای متعال ادامه این راه را تا وقتی که او همّت و اراده دارد، برای او هموار خواهد کرد؛ یعنی هر قدمی بردارید، قدم بعدی برای شما مفتوح خواهد شد و همین‌طور که پیش بروید، خدای متعال گشایشهای پی‌درپی را برای شما به‌وجود خواهد آورد. به خدا توکّل کنید، از هیچ چیز نترسید و ملاحظه تهدیدها و اخمها را نکنید. البته این به معنای آن نیست که از دشمنیها غفلت کنید؛ نه، غفلت هم نکنید. واقعاً اژدهای هفت سرِ فساد مالی چیزی نیست که به این آسانیها بشود آن را ریشه‌کن کرد. آنچه من دریافته‌ام، این است:
 گفت اژدرهاست او کی خفته است‌
 از پی بی‌آلتی افسرده است‌
 تصوّر نکنید کسانی که از مصادره زمینهای ملی و از قانون‌شکنی به سرمایه‌های بی‌حساب دست یافته‌اند و جریانهای مالی را با ویژه‌خواریهای خود به سمت جیبهایشان سرازیر کرده‌اند، الان که شما سرِ کار آمده‌اید، آرام بنشینند و دست از پا خطا نکنند؛ نخیر، اینها توطئه خواهند کرد؛ از نقاط ضعف استفاده خواهند کرد؛ نقاط ضعفی خواهند آفرید تا از آنها استفاده کنند. باید مراقب اینها باشید. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷‌
در داخل تشکیلات شهرداری با فساد مماشات نکنید؛ چه فسادی که مربوط به بیرون شهرداری است و می‌خواهد از ابزار شهرداری استفاده کند، چه فسادی که خدای نکرده در درون هسته‌ای از هسته‌های شهرداری رخنه کرده باشد و در آن‌جا بخواهد گسترش پیدا کند و فضا و محیط امنی برای خود درست کند. هرگونه مماشات با فساد و میدان دادن به آن، زیر پای خود شما را خالی و امکان ادامه کار را برای شما دشوار خواهد کرد. نگذارید در هیچ جای شهرداری فساد رخنه کند. البته کارِ دشواری است. شهرداری جایی است که انسان در آن با پول، با مردم، با مراجعان و با کسانی که حاضرند برای بعضی از مقاصد خود ولخرجی کنند، مواجه می‌شود. این‌طور جاها خیلی باید مراقب بود. این‌جاست که تقوای الهی به درد می‌خورد. تقوا زره‌ای است که اگر انسان آن را پوشید، تیرهای زهرآگین فساد و گناه در او کارگر نخواهد شد و او را از پا نخواهد انداخت. تقوا حصنِ منیع انسان است. این که این همه ما را به تقوا توصیه کرده‌اند، به‌خاطر همین است. بسیاری از خطاها و انحرافاتی که مشاهده می‌کنید، ریشه فکری ندارد؛ نه این‌که خیال کنید یک ایدئولوژی است که کسی را به این نحوه عمل کردن وادار می‌کند؛ نه، ریشه بسیاری از اینها در نفسانیّات خودِ انسان است. یک‌جا پای انسان می‌لغزد و جلوگیری نمی‌کند؛ این لغزش ادامه پیدا می‌کند و انسان در صدد توجیه برمی‌آید و برای خودش ایدئولوژی می‌سازد. انسان گاهی مبنای فکری درست می‌کند تا خطای خود را اصلاح کند. جلوِ خطاها و لغزشهای خود را از همه جا بگیریم و بهتر از همه جا، اوّلِ کار است و بهتر از اوّلِ کار، پیشگیری است. این، روح تقوا را در ما تقویت خواهد کرد. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷‌

۶- شهرداران باید امانتدار رأی، اعتماد، محیط زندگی و اخلاق و فرهنگ مردم باشند
سلامت بافت مدیران شهری بسیار مهم است زیرا بی توجهی به این بافت، موجب بروز مشکلات عدیده و تأثیرگذاری آنها بر زندگی روزمره مردم می شود، لذا باید در انتخاب مدیران در سطوح مختلف دقت و اهتمام لازم برای رعایت معیارها انجام گیرد. ۱۳۸۴/۱۲/۱۳
شوراهای‌ شهر و شهرداران‌ سراسر کشور باید امانتدار «رأی‌، اعتماد، محیط زندگی‌ و اخلاق‌ و فرهنگ‌ مردم‌» باشند که‌ یکی‌ از مصداقهای‌ مهم‌ امانتداری‌ رأی‌ مردم‌، انتخاب‌ شهرداران‌ «امین‌، قابل‌ اعتماد، با کفایت‌، پاکدامن‌، متدین‌، شجاع‌، ساده‌ زیست‌، مردمدار و مقید به‌ انضباط مالی‌» است‌. ۱۳۸۱/۱۲/۱۹

۷- شهردار باید به شورای شهر توجه داشته باشد و شورا هم شهردار را تقویت کند
همکاری‌ای را که بحمداللَّه الان بین اعضای شورای شهر و همچنین بین شورای شهر و شهردار وجود دارد، با همه نیرو حفظ کنید. شهردار توجّه داشته باشد که شورای شهر ریشه اوست؛ شورای شهر هم مدیری را که انتخاب کرده، با همه وجود تقویت کند. با هم باشید. شورای شهر، شهردار را تقویت کند؛ چون سربازی است که او را به وسط میدان فرستاده است؛ بنابراین باید پشت جبهه او را به‌طور کامل داشته باشد. آن سرباز هم خود را از ریشه و اصل و پایه خود منقطع نداند؛ متّصل به آن‌جا و منبعث از آن‌جا بداند. این، مجموعه واحد مدیریّت شهری است. البته در سازمان اداری جمهوری اسلامی برای شورای شهر قیمی معین نشده است؛ چون منتخب مردم است و شهردار را هم انتخاب می‌کند و کارها را با همین روشهای درست و شیوه‌های سالم، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی می‌کند و سپس انجام می‌دهد. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷‌

۸- در اداره شهر از علم و فکر و برنامه و اشخاص عالِم استفاده کنید
باید در اداره شهر از روشهای علمی و محققان برجسته دانشگاهها نیز استفاده شود. ۱۳۸۶/۰۴/۰۴ این بسیار ضروری و لازم است؛ من هم روی این موضوع تکیه می‌کنم. از علم و فکر و برنامه و اشخاص عالِم استفاده کنید. هرچه می‌توانید، عقول صاحبان عقل را بر عقل خودتان بیفزایید و ذخیره عقلانی خود را تقویت کنید تا بتوانید کارها را انجام دهید. ۱۳۸۲/۰۹/۱۷